Kurucu Anayasa Mühendisliği ve İletişim Modeli - İrfan Paçacı

Üstünler hukuku ile üstün hukuk ya da “hukukun üstünlüğü” arasındaki farklardan biri “kurucu irade” problematiği olarak somutlaşmakta ve bu durum anayasayı yapan “kurucu meclis ve kurucu iktidar” formülünü kilit sorun olarak önümüze koymaktadır. Gerçek odur ki, teoride tanımlanan siyasal hayat pratikte ‘anayasanın kapsadığı siyasal denkleme’ dönüş(e)mezken, anayasaların arkasındaki ‘güç’ler dengesi de anayasada ifade edilen ‘denge’ ol(a)mamaktadır. Bu durum “yazan” ile “yaşananın” arasındaki mesafenin açılmasına ve bu arayı de facto (fiili) biçimde başka güçlerin doldurmasına olanak sağlamaktadır. Anayasa ile tasarlanan siyasal sistem “demokrasinin” kavramsal ve kurumsal şemsiyesi altında biçimsel olarak var olan, adeta kutsanmış bir mabede dönüşmektedir. Doğal süreci dışında “anayasa”ya yapılacak her müdahale, bu “bozulma ve karşıtına dönüşme” riski ile karşı karşıya bulunmaktadır. Anayasa yargısının denetiminde “demokratik, çoğulcu siyasal-anayasal düzene” geçişin ilk belgesi olan 1961 ve onu izleyen yürürlükteki 1982 metinleri birbirine tezat teşkil eden siyasal tercihleri, anayasal norma dönüştüren anayasalardır. Her iki anayasa da oluşturulma biçimi ve anayasal kurumların dizaynı ile aynı anayasa mühendisliğinin “siyasal ürünü” olma ortak özelliğine sahiptir. Anayasanın manüel biçimde düzenlendiği yapılarda ise, siyasal sistem; eski ve yeni doku ile melez toplum özellikleri taşıyan sosyal çevre yörüngesinde işle(tili)rken, devlet, toplum ve hukuk ekseninde, sağlıklı biçimde kurumsallaşarak gelişememektedir. Bu durumda demokrasi, üst aklın kontrolünde “yönetilebilir” şekilde oluşturularak, cumhuriyet de “eksik” olarak kurulmaktadır. Böylece, vesayet altında tutularak yönetilebilir kılınan bir demokrasinin oluşturduğu eksik cumhuriyet’de, kurumsal siyasal yapının merkezinde yer alan anayasa da “siyasal atölye” de imal edilerek yürürlüğe konulmaktadır. Ortaya konulan bu ortak özelliğin anayasa politiği planında uz