Nietzsche-Wagner Yazışmaları Kolektif

"Hayatıma can katan tesirlerden bahsederken beni en derinden ve hakiki anlamda yenileyip tazelemiş olana minnetimi ifade etmem şart. Bahsettiğim şüphesiz ki Richard Wagner ile olan münasebetimdir. Geriye kalan diğer bütün beşerî ilişkilerim onunla olan ilişkimizin yanında hafif kalır; fakat Tribschen’da geçirdiğim günlerin, o karşılıklı güven, sevinç, insanın içine işleyen anların yüce hatıralarıyla dolu günlerin her ne pahasına olursa olsunüstüne leke sürmem." Nietzsche, 1888 senesinde yaşadığı zihinsel çöküşten birkaç hafta önce böyle yazmıştı. Kızkardeşi tarafından derlenen bu mektuplar, çoğu başka yerde yayımlanmamış bu yazışmalar, Nietzsche'nin Wagner ile olan derin dostluğuna ışık tutuyor. "İki adamın yakın dostluğunun, melankoli minörde yazılmış olsalar dahi en içli, en hassas akorlarını titreştireceğimi ve iki tarafta da kırgınlık yaratıp akordu bozmayacağımı umuyorum."